Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu
Instytucja Kultury Miasta Elbląga
Muzeum w Elblągu powołano do życia uchwałą Obywatelskiego Komitetu Wykonawczego Roku Jubileuszowego Miasta Elbląga w dniu 24 marca 1954 r., który przejął na siebie cały trud organizacji placówki. Jego zaczątkiem były odnalezione zbiory dawnego Muzeum Miejskiego. Zabytki archeologiczne odnaleziono w Rakowie, natomiast w piwnicach przedwojennego muzeum przy ul. Wigilijnej odkryto pozostałości dawnej kolekcji rzemiosła artystycznego.
Pierwszymi etatowymi pracownikami Muzeum w Elblągu byli M. Maciąg, W. Wypych i M. Czapska. W roku powołania do życia Muzeum otrzymało swoją siedzibę, którą były kamieniczki nr 11 i 12 przy ul. Wigilijnej. Tam też 8 czerwca 1954 roku otwarto pierwsze wystawy: 1. Rzemiosło elbląskie, 2. Archeologia, 3. Elbląg dawny i dzisiejszy w fotografii dokumentalnej, 4. Wystawa malarska amatorów.
Początkowo Muzeum działało bez osobowości prawnej w związku z czym trzeba je było “przekazać” Ministerstwu Kultury i Sztuki. Nastąpiło to 12 lutego 1955 r. na mocy zarządzenia nr 25, wydanego przez Ministra Kultury i Sztuki, w którym czytamy: “W związku z potrzebą powiększania liczby muzeów na Pomorzu Gdańskim oraz umożliwienia dalszego prowadzenia placówki muzealnej w Elblągu, powstałej z inicjatywy miejscowego społeczeństwa, zarządza się co następuje: przejęta placówka nosić będzie nazwę MUZEUM w ELBLĄGU. Nadzór nad Muzeum w Elblągu sprawuje Centralny Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków za pośrednictwem Okręgowego Muzeum Pomorskiego w Gdańsku. Muzeum prowadzone będzie z kredytów budżetowych Ministerstwa Kultury i Sztuki. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania, z mocą od 1 stycznia 1955 r.”.
Na stanowisko kierownika i kustosza Muzeum został powołany Henryk Cieśla dotychczasowy kierownik Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku. Oprócz kierownika w Muzeum pracowały dwie dalsze osoby. Po odejściu na emeryturę kustosza Henryka Cieśli z końcem roku 1960 kierownikiem Muzeum została mgr Danuta Milewska (dotychczasowy asystent Muzeum).
Ze względu na niezadowalający stan techniczny budynku Muzealnego, ciasnotę i nieprzystosowanie do funkcji placówki naukowo – oświatowej – Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Elblągu podjęło uchwałę i zatwierdziło projekt przeniesienia Muzeum do dawnego gmachu Gimnazjum elbląskiego, który był pierwotnie (XIII-XV w.) częścią Podzamcza.
W roku 1973 Muzeum przeniosło się z kamieniczek przy ul. Wigilijnej do budynku dawnego Gimnazjum. Przenosiny powiązane były z obchodami 500 – lecia urodzin Mikołaja Kopernika. Natomiast w roku 1987 z okazji 750 – lecia miasta Elbląga oddano do użytku Muzeum budynek tzw. Podzamcza.
Obecne zbiory Muzeum to zarówno spuścizna po przedwojennym Muzeum Miejskim, które zostało założone w roku 1864, jak również nabytki i dary powojenne oraz zabytki pochodzące z badań archeologicznych prowadzonych przez elbląskie Muzeum (m.in. z wikińskiej osady Truso, elbląskiego Starego Miasta, cmentarzyska gockiego w Weklicach).
Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu zajmuje się zbieraniem materiałów dotyczących historii miasta Elbląga i okolic.
Tekst powstał na podstawie artykułów Danuty Milewskiej i Lidii Abramowicz zamieszczanych w Rocznikach Elbląskich.